حراست از نگاه امام علی علیه السلام
بـا جـدیـت تمام بر اخلاق نیک نیروهاى اطلاعاتی و حراستی در نظام اسلامى تأکید فراوان دارد. آنـهـا بـه دلیل وظـایف حساسى که در نظام اسلامى به عهده دارند، باید متصف به صفات و ملکات خاصى باشند تا حسن انجام این وظایف را بر آنها ممکن سازد. چنانکه امیر مؤ منان صلوات الله علیه در عهدنامه خویش به مالک اشتر، به این امر سفارش کرده ، مى فرماید: اَلْمُحْسِنُ وَ اَلْمُسِیءُ عِنْدَکَ بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ فَإِنَّ فِی ذَلِکَ تَزْهِیداً لِأَهْلِ اَلْإِحْسَانِ فِی اَلْإِحْسَانِ وَ تَدْرِیباً لِأَهْلِ اَلْإِسَاءَةِ عَلَى اَلْإِسَاءَةِ وَ أَلْزِمْ کُلاًّ مِنْهُمْ مَا أَلْزَمَ نَفْسَهُ و نباید که نیکوکار و بدکار در نزد تو برابر باشند ، زیرا این کار سبب شود که نیکوکاران را به نیکوکارى رغبتى نماند ، ولى بدکاران را به بدکارى رغبت بیفزاید . با هر یک چنان رفتار کن که او خود را بدان ملزم ساخته است .
ثُمَّ تَفَقَّدْ اَعْمالَهُمْ، وَابْعَثِ العُیُونَ مِنْ اَهلِ الصِّدْقِ وَ الوَفاءِ عَلَیْهِم. فَاِنَّ تَعاهُدَکَ فِى السِّرِّ لِاُمُورِهِم، حَدْوَةٌ لَهُم عَلَى اسْتِعْمالِ الاَمانَةِ وَ الرِّفْقِ بِالرَّعِیَّةِ وَ تَحَفَّظْ مِنَ الْاَعْوانِ. فَاِنْ اَحَدٌ مِنْهُمْ بَسَطَ یَدَهُ اِلى خِیانَةٍ، اجْتَمَعَتْ بَها عَلَیْهِ عِنْدَکَ اَخْبارُ عُیُونِکَ، اکتَفَیْتَ بِذلِکَ شاهِداً؛ فَبَسَطْتَ عَلَیْهِ العُقُوبَةَ فی بَدَنِهِ، وَ اَخَذْتَهُ بِما اَصابَ مِنْ عَمَلِهِ، ثُمَّ نَصَبْتَهُ بِمَقامِ المَذَلَّةِ، وَ وَسَمْتَهُ بِالْخِیانَةِ و قلَّدتَه عارَ التُّهمَةِ
سپس چگونگى کارکرد کارگزاران خود را جویا شو و از یاران راست کردار و وفادار، میانشان بگمار، که بازرسى ناپیداى تو، به رعایت امانت و مداراى با مردم ناگزیرشان مى کند. پس، اگر تنى از ایشان به خیانت دست یابید و گزارش بازرسانت، از راههاى گوناگون چنین خبرى را تأیید کرد، بى نیاز از گواهى گواهان، به تببیه اش دست بگشا و به میزان کردار نادرستش، بازخواستش کن، سپس در جایگاه خوارى بنشانش؛ داغ خیانت بر او بگذار و قلاده ننگ و بدنامى به گردنش بیاویز.
ایشان در ادامه می فرمایند : فـَوَلِّ عـَلى اُمـُورِکَ خـَیـْرَهـُمْ، وَ اخـْصـُصْ رَسائِلَکَ الَّتـى تـُدْخِلُ فیها مَکائِدَکَ وَ اَسْرارَکَ بِاَجْمَعِهِمْ لِوُجُودِ صالِحِ الاَْخْلا قِ
کـارهـایـت را بـه بـهـتـریـن مأموران خویش بسپار و نامه هاى محرمانه ات را که حاوى طرحها و اسـرارت مـى بـاشـد، در اخـتـیـار کـسـى بـگـذار کـه داراى جـامـعـتـریـن و اسـاسـى تـریـن اصول اخلاقى باشد. اینک به برخى از این صلاحیتهاى اخلاقى اشاره مى کنیم :
1. خدا ترسى و فروتنى : وَ تـَفـَقَّدْ اُمـُورَ مـَنْ لا یـَصـِلُ اِلَیـْکَ مـِنـْهُمْ مِمَّنْ تَقْتَحِمُهُ الْعُیُونُ، وَ تَحْقِرُهُ الرّجالُ، فَفَرِّغْ لاُِولئِکَ ثِقَتَکَ مِنْ اَهْلِ الْخَشْیَةِ وَ التَّو اضُعِ فَلْیَرْفَعْ اِلَیْکَ اُمُورَهُمْ
در امـور آنـان که به تو دسترسى ندارند و مردم به آنها با دیده تحقیر مى نگرند، بررسى کـن و بـراى ایـن کار نیروهاى مخفى مورد اطمینان که خدا ترس و متواضع باشند، برگزین تا وضع آنان را به تو گزارش دهند.
2. راستگویى و وفادارى : ثُمَّ تَفَقَّدْ اَعْمالَهُمْ، وَ ابْعَثِ الْعُیُونَ مِنْ اَهْلِ الصِّدْقِ وَ الْوَفاءِ عَلَیْهِمْ با فرستادن ماءموران مخفى راستگو و با وفا کارهاى آنان را زیر نظر بگیر.
3. امانتدارى و حق گویى : ثـُمَّ لا تـَدَعْ اَنْ یـَکـُونَ لَکَ عـَلَیـْهـِمْ عـُیـُونٌ مـِنْ اَهـْلِ الاَْمانـَةِ وَ الْقـَوْلِ بـِالْحـَقِّ عـِنـْدَ النّاسِ فَیَثْبُتُونَ بَلاءَ کُلِّ ذى بَلا ءٍ مِنْهُمْ لِیَثِقَ اُولئِکَ بِعِلْمِکَ بِبَلائِهِمْ مـأمـورانـى امـیـن و حـقـگـو مـیان مردم بگمار، تا از حسن خدمت مأموران و کارمندانت براى تو خبر بیاورند و به شکلى عمل کن که مطمئن باشند تو از حسن خدمت آنها خبردارى و قدر دان آنها هستى .
ایشان همچنین می فرمایند : ثُمَّ لاَ یَکُنِ اِخْتِیَارُکَ إِیَّاهُمْ عَلَى فِرَاسَتِکَ وَ اِسْتِنَامَتِکَ وَ حُسْنِ اَلظَّنِّ مِنْکَ فَإِنَّ اَلرِّجَالَ یَتَعَرَّضُونَ لِفِرَاسَاتِ اَلْوُلاَةِ بِتَصَنُّعِهِمْ وَ حُسْنِ خِدْمَتِهِمْ وَ لَیْسَ وَرَاءَ ذَلِکَ مِنَ اَلنَّصِیحَةِ وَ اَلْأَمَانَةِ شَیْءٌ وَ لَکِنِ اِخْتَبِرْهُمْ بِمَا وُلُّوا لِلصَّالِحِینَ قَبْلَکَ فَاعْمِدْ لِأَحْسَنِهِمْ کَانَ فِی اَلْعَامَّةِ أَثَراً وَ أَعْرَفِهِمْ بِالْأَمَانَةِ وَجْهاً
مباد که در گزینش آنها بر فراست و اعتماد و حسن ظن خود تکیه کنى . زیرا مردان با ظاهر آرایى و نیکو خدمتى ، خویشتن را در چشم والیان عزیز گردانند . ولى ، در پس این ظاهر آراسته و خدمت نیکو ، نه نشانى از نیکخواهى است و نه امانت .دبیرانت را به کارهایى که براى حکام پیش از تو بر عهده داشته اند ، بیازماى و از آن میان ، بهترین آنها را که در میان مردم اثرى نیکوتر نهاده اند و به امانت چهرهاى شناخته اند ، اختیار کن
گزیده ای از فرمایشات مقام معظم رهبری در ارتباط با جایگاه حراست
باید با مردم مرتبط باشد، اطلاعات مردمی برای شما ناگزیر است، شما با همه سرویس های اطلاعاتی دنیا که بعضی شان تجهیزات و ابزار خیلی پیشرفته دارند فرق دارید، رابطه خود را با مردم محکم کنید، کاری کنید که مردم با شما قربة الی الله همکاری کنند. مهمترین وظیفه مسئولان خدمت به مردم است زیرا فلسفه وجودی حکومت دراسلام، انجام امور مردم و خدمت رسانی به مردم است. عشق ورزی و محبت واقعی به مردم و رفتار همراه با لطف و محبت با آنان از وظایف اصلی مسئولان نظام اسلامی است و مسئولان در برخورد با لغزش های احتمالی مردم باید همراه با عفو و گذشت برخورد نمایند. چشم پوشی از خطاهای قابل اغماض مردم را،متفاوت از برخورد با قانون شکنان و گروه های خاص مقدم است و اغماض از خطاها و سودجویی های این گروه ها و باندها ظلم و بی عدالتی است.